Hiệp định Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Australia và New Zealand (AANZFTA)

AANZFTA là hiệp định thương mại toàn diện nhất của ASEAN từng tham gia. Nội dung chính của AANZFTA bao gồm nhiều cam kết liên quan đến hàng hóa, đầu tư, thương mại dịch vụ, sở hữu trí tuệ, thể nhân, chính sách cạnh tranh và hợp tác kinh tế.

Thông tin chung về Hiệp định AANZFTA

Hiệp định Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Australia và New Zealand (AANZFTA)

Hiệp định AANZFTA được viết tắt từ cụm từ ASEAN – Australia và New Zealand Free Trade Area. Tên tiếng Việt còn gọi là Hiệp định Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Australia và New Zealand. 

Trải qua 10 phiên đàm phán, Hiệp định AANZFTA được ký kết vào ngày 27/02/2009 tại Hua Hin, Thái Lan. Theo đó, thời gian có hiệu lực sẽ bắt đầu từ ngày 01/01/2010. 

Thông qua Hiệp định AANZFTA tạo ra cơ hội mới cho khoảng 663 triệu lao động ASEAN, Úc và  New Zealand – khu vực có Tổng sản phẩm quốc nội rơi vào khoảng 4.000 tỷ USD (năm 2016).

Với bản Hiệp định AANZFTA, ASEAn – Úc và Newzealand sẽ cam kết rất nhiều nội dung liên quan đến hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, thương mại, di chuyển thể nhân, chính sách cạnh tranh, hợp tác kinh tế và sở hữu trí tuệ.

Các mục tiêu của Hiệp định AANZFTA

Từng bước tự do hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại hàng hóa giữa các bên là một trong số mục tiêu hướng đến trong Hiệp định AANZFTA

Hiệp định Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Australia và New Zealand hướng đến một số mục tiêu chính như:

• Từng bước tự do hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại hàng hóa giữa các bên. Đồng thời, không hạn chế, xóa bỏ dần các hàng rào thuế quan và phi thuế quan trong quan hệ giữa các thành viên tham gia.
• Từng bước thực hiện tự do hóa thương mại dịch vụ giữa các bên với phạm vi ngành đáng kể.
• Tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy và tăng cường cơ hội đầu tư giữa các bên thông qua việc phát triển môi trường đầu tư thuận lợi.
• Thành lập một khuôn khổ nhằm tăng cường, đa dạng hóa và đẩy mạnh quan hệ hợp tác, đầu tư kinh tế giữa các bên.
• Dành đối xử đặc biệt và khác biệt đối với những quốc gia thành viên ASEAn, nhất là đối với những nước mới để tạo điều kiện thuận lợi cho việc hội nhập kinh tế một cách có hiệu quả nhất.

Nội dung chính của Hiệp định Khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Australia và New Zealand

Nội dung chính của Hiệp định AANZFTA xoay quanh việc cắt giảm thuế quan, quy tắc xuất xứ, mở cửa thị trường và di chuyển thể nhân

Hiệp định AANZFTA bao gồm có 18 chương với 4 phụ lục chính. Nội dung sẽ xoay quanh bản Hiệp định này sẽ về lộ trình cắt giảm thuế, quy tắc xuất xứ, cam kết mở cửa thị trường dịch vụ, di chuyển thể nhân. Cụ thể: 

Về thương mại hàng hóa: Trong Hiệp định AANZFTA sẽ chia lộ trình cắt giảm thuế thành 3 nhóm. Mỗi nhóm sẽ có lộ trình cắt giảm thuế nhanh hay chậm sẽ phụ thuộc vào cam kết trong Hiệp định.

• Nhóm 1: Úc, New Zealand.
• Nhóm 2: Là các quốc gia trong ASEAN-6 (bao gồm 6 nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Brunei và Philipin.
• Nhóm 3: CLMV (bao gồm 4 nước  trong ASEAN đó là  Việt Nam, Lào, Myanmar và Campuchia.

Danh mục cắt giảm thuế sẽ áp dụng cho Danh mục thông thường (NT) giảm còn 0% trong 10 năm (chiếm 90%). Danh mục nhạy cảm (ST) chiếm 10% dòng thuế (trong đó Danh mục nhạy cảm thường (ST1) chiếm 6% và 4% thuộc danh mục nhạy cảm cao (ST2). Trong số 45 dòng thuế thuộc danh mục nhạy cảm thường có 1% sẽ được loại trừ nghĩa vụ cắt giảm/xóa bỏ thuế quan. Trên thực tế, cả Úc, New Zealand và ASEAn đều cam kết số dòng thuế thuộc danh mục NT lớn hơn 90% (khoảng 96 – 98%).

Quy tắc xuất xứ: Bao gồm những tiêu chí về xuất xứ thuần túy, hàm lượng giá trị khu vực sẽ lớn hơn 40%, tiêu chí chuyển đổi nhóm và các mặt hàng cụ thể.

Thủ tục hải quan: Tạo thuận lợi cho thương mại bằng việc đẩy mạnh hợp tác và hài hòa các thủ tục hải quan. Trong đó, sẽ quan tâm đặc biệt đến cơ chế hải quan một cửa, sử dụng công nghệ điện tử trong thông quan và phân loại hàng hóa trước khi nhập cảng. 

Quy định về kiểm dịch động thực vật: Quy định cụ thể tại Chương 5 và Chương 6. Các quy trình chủ yếu về nâng cao tính minh bạch, khuyến khách trao đổi trong việc áp dụng thủ tục và quy định liên quan. Tăng cường hợp tác giữa các cơ quan kiểm dịch động vật của các bên tham gia. Bên cạnh đó, sẽ ưu tiên áp dụng tham vấn mỗi khi có tranh chấp liên quan đến việc sử dụng các chế tài (quy định phù hợp với quy định của WTO).

Quy định về các biện pháp tự vệ (thuộc Chương 7) theo đó bên có quyền tham gia áp dụng biện pháp tự vệ khi hàng hóa nhập khẩu tăng lên đột biến do thực hiện cam kết trong AANZFTA. Sự gia tăng đột biến hàng hóa này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành công nghiệp nội địa sản xuất hàng hóa tương tự. Điều kiện được áp dụng biện pháp tự vệ khi nhập khẩu từ một bên vượt quá 3% so với tổng nhập khẩu từ các bên khác và khi tổng nhập khẩu từ các bên khác vượt quá 9%. 

Về đầu tư: Sẽ bao gồm các quy định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, đối xử quốc gia, đối xử tối huệ quốc… Đặc biệt là quy định dành ứng xử đặc biệt và khác biệt cho các nước thành viên mới trong ASEAN. Theo đó, các bên sẽ dành đối xử đặc biệt cho những nước này bằng việc hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp thông tin chi nhà đầu tư…cho phép các nước này đưa ra cam kết phù hợp với mức độ phát triển của họ.

Cam kết của Việt Nam, Úc và New Zealand trong Hiệp định AANZFTA

Trong Hiệp AANZFTA, Việt Nam sẽ xóa bỏ đến 92% dòng thuế vào năm 2020, Úc xóa bỏ thuế quan cho 97% dòng thuế (năm 2014) và New Zealand là 91% (năm 2015)

Cam kết của Việt Nam

Tham gia vào AANZFTA, Việt Nam cam kết sẽ xóa bỏ đến 92% dòng thuế trong năm 2022. Với 8% dòng thuế còn lại sẽ được giữ nguyên hoặc tiến hành cắt giảm theo một lộ trình riêng.

Trong năm 2015, Việt Nam xóa bỏ 2.666 dòng thuế (chiếm 28,1% biểu thuế). Các mặt hàng được giảm thuế sẽ bao gồm ngũ cốc, rau quả, gỗ, thủ sản, bông, nguyên liệu dược phẩm, gốm, sứ, nguyên phụ liệu dệt may, than đá…

Năm 2018 tiếp tục xóa bỏ đối với 8.127 dòng thuế (chiếm 86% biểu thuế). Theo đó, các mặt hàng được giảm thuế áp dụng cho bánh, kẹo, dược phẩm, giấy, gỗ, các mặt hàng may mặc, hóa chất, máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng, máy vi tính, đồ điện tử và linh  kiện, ngô…

Trong lộ trình cuối AANZFTA (năm 2022), Việt Nam cam kết xóa bỏ 8.669 dòng thuế (chiếm  92% trong Biểu thuế).

Ngoài ra, Việt Nam sẽ không xóa bỏ thuế quan cho các mặt hàng hoa quả (cam/quýt), rượu bia, xì gà, dầu mỏ, thuốc lá, sắt thép, xe cộ có động cơ… Thay vào đó, sẽ có lộ trình cắt giảm thuế riêng vào năm 2020/2022.

Cam kết của Úc và New Zealand dành cho Việt Nam

Về phía Úc sẽ tiến hành xóa bỏ thuế quan cho 97% dòng thuế. Trong đó, 0,4% dòng thuế cắt giảm về 0% (năm 2014) và áp dụng cho các mặt hàng liên quan đến dệt may.

Đối với các dòng thuế còn lại, Úc sẽ áp dụng thuế quan ở mức thấp dưới 10%. Áp dụng cho các mặt hàng măng tre, chỉ phẫu thuật, gỗ, ván sợi, áo khoác, sắt thép, vải…

Về phía New Zealand cam kết xóa bỏ 91% thuế quan vào năm 2015. Một số mặt hàng duy trì thuế suất dưới 10% áp dụng cho một số mặt hàng như bánh kẹo, sản phẩm từ ngũ cốc, gỗ và sản phẩm gỗ, hóa chất, chất dẻo nguyên liệu, dầu mỡ động thực vật, linh kiện, phụ tùng ô tô, máy móc…

Theo Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính, cuối lộ trình của Hiệp định AANZFTA (2022),  Úc và New Zealand sẽ xóa bỏ toàn bộ thuế quan cho các mặt hàng  nhập khẩu từ các quốc gia trong ASEAN.